ئەمڕۆ کوردستانیانی دانیشتووی لەندەن لە دژی کۆماری سێدارەی ئیسلامیی و بۆ هەڵوەشاندنەوەی حوکمی لەسێدارەدانی پەخشان عەزیزی زیندانی سیاسیی کورد، خۆپیشاندانێکی گەورەیان لە بەردەم باڵوێزخانەی کۆماری سێدارە بەڕێوە برد.

زۆر بەداخەوە، دوێنێ ڕێکەوتی ١٤ی بەفرانباری ١٤٠٣ی هەتاویی ( ٣ی جانوەری ٢٠٢٥ ) هونەرمەندی لاوی توانا، دەنگی زەنگی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی کاکە سارۆ سوزەنیی لە تەمەنی ٢٢ ساڵیدا و لە ڕووداوێکی هاتوچۆی نێوان سەقز و دیواندەرەدا گیانی لەدەست دا.

پاش هەڵگیرسانەوەی شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس و حیزبوڵڵا کە لە ڕاستییدا شەڕی نێوان ئیسرائیل و کۆماری ئیسلامییە، پێگەی کۆماری ئیسلامیی و دەستوپێوەندەکانی لە ناوچەکە بە ڕژیمی ئەسەدیشەوە هەر هاتووە و لاوازتر بووە و ڕۆژ بە ڕۆژ پارسەنگی هێز لەو شەڕەدا بە زیانی ئێران و لە بەرژەوەندیی ئیسرائیل و هاوپەیمانەکانی گۆڕاوە.

ئەمڕۆ ٢٥ی نۆڤەمبەره و هەموو جیهان لەمەڕ پێویستیی هەنووکەیی "ڕاوەستاندنی توندوتیژی دژی ژنان" دەنووسێت و دەنگ هەڵدەبڕێت، بەڵام بۆ ئێمە لە کوردستان، بەتایبەت لە ڕۆژهەڵات ئەم ڕۆژە مانایەکی قووڵتری هەیە. ژنانی کوردستان لە بەرامبەر چەندین جۆرە ستەم و سەرکوت وەستاونەتەوە؛ سەرکوتکردنێک کە نەتەنیا ڕەگەزیان دەکاتە ئامانج، بەڵکو شوناس و کولتوور و ئیرادەی ئەوانیش دەخاتە ژێر مەترسی و گوشاری سیاسی و فەرهەنگی.

زۆر بەداخەوە دوێنێ سێشەممە ٢٩ی خەزەڵوەری ١٤٠٣، مامۆستا برایمی قادری هونەرمەندی خۆشەویستی خەڵکی کوردستان، لە تەمەنی ٩٠ ساڵیدا و دوای ماوەیەک نەخۆشی کۆچی دوایی کرد.

کۆماری ئیسلامیی ئەم دواییانە هێندە لەلایەن ئیسرائیلەوە سووک و ڕیسوا کراوە، کە ناچار بوو بۆ کڕینەوەی ئابڕووی نەبووی خۆی و بۆ نیشاندانی شمشێرە دارینکەی بە ئیسرائیل و دەوڵەتانی ڕۆژاوایی و خەڵکی ناڕازیی ئێرانیش، شەوی ڕابردوو کۆمەڵێک هاژەک ئاراستەی ئیسرائیل بکات و ناوی بنێ تۆڵەی کوشتنی ئیسماعیل هەنیەی حەماس و نەسروڵڵای حیزبوڵڵا و چەند فەرماندەیەکی خۆی لە لوبنان

دوای گیانبەختکردنی ژینای نەمر بە دەستی پۆلیسی بەناو ئاسایشی تاران و سەرهەڵدانی ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕانەی "ژن، ژیان، ئازادی"، لاپەڕەیەکی زێڕین لە خەباتی خەڵکی کوردستان و گەلانی ئێران دژ بە ڕژیمی کۆنەپەرەستی سێدارەی ئیسلامیی ئێران دەستی پێ کرد.

بە ڕاگواستنی ملهوڕانەی ئۆردوگاکانی سێ لایەنی سیاسی ڕۆژهەڵات کە دوێنێ ٥ی سپتامبری ٢٠٢٤ لە زڕگوێز و لەژێر لوولەی چەکی هێزەکانی کۆمۆندۆ و دژە ترۆری یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانەوە بەڕێوە چوو، دۆخی ئاسایشیی ئەو حیزبانەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، کە لە باشووری کوردستان بارەگایان هەیە چووەتە قۆناغێکی زۆر هەستیار و پڕ مەترسییەوە.

ئەمڕۆ ساڵیادی گیانبەختکردنی مامۆستا قەندیل، ئەندامی سەرکردایەتیی کۆمەڵەی یەکسانیی کوردستان و بەرپرسی گشتیی هێزی پێشمەرگەی کۆمەڵەی یەکسانییە، کە لە ٦/٦/١٣٦٢ی هەتاویی لە شەڕی بەرگریی دەڤەری پیرانشاردا گیانی بەخت کرد.

پاش سەرهەڵدانی شۆڕشی ژن ، ژیان، ئازادی و کوشتارێکی زۆری خۆپیشاندەران لە شەقامەکانی کوردستان و ئێران و لە سێدارادانی زیاتر لە ٧٠٠ کەس، کۆماری ئیسلامیی بۆ تۆڵەکردنەوە لە شۆڕش و شکستپێهێنانی خەڵک و بۆ درێژەدان بە تەمەنی نگریسی پڕ لە تاوانکاریی خۆی، بە شێوەیەکی سیستماتیک بەردەوام بووە لە گرتنی هەڕەمەکییانەی خەڵک و سەپاندنی حوکمی سێدارە و پەروەندەسازیی بۆ هەڵسووڕاوانی سیاسیی و چالاکانی کۆمەڵایەتیی و ژینگەپارێزان و خەڵکی ناڕازیی.

دوێنی پاش ڕێوڕەسمی بەخاکسپاردنی ئیسماعیل کەریمی، ژینگەپارێزی شاری کامیاران، کە سێ ڕۆژ لەمەوپێش لە جەنگەی کوژاندنەوەی ئاگری لێڕەوارەکانی دەڤەرەکەدا سووتا، زیاتر لە ١٠ کەس لە چالاکانی مەدەنی و ژینگەپارێز لەلایەن سوپای پاستارانەوە گیران و لەژێر توندوتیژییەکی هۆڤانەدا بۆ شوێنی نادیار گواسترانەوە.

بەداخەوە هەواڵمان پێ گەیشت کە ئیسماعیل کەریمی، چالاکی ژینگەپارێزی شاری کامیاران، کە دوو ڕۆژ لەمەوپێش لە جەنگەی کوژاندنەوەی ئەو ئاگرەی کە لە لەوەڕگە و لێڕەوارەکانی کانیشە کەوتبووەوە تووشی سووتان دەبێت و ئەمڕۆ بەهۆی سەختیی سووتانەکەیەوە لە نەخۆشخانەیەکی تاران گیانی لەدەست دا.

ئەمڕۆ ١٢ ساڵ بەسەر دەستپێکردنی شۆڕشی رۆژئاوای کوردستاندا تێ دەپەڕێت. ١٢ ساڵ لەمەوبەر لە ڕێکەوتی ١٩/٧/٢٠١٢ و لە هەلومەرجێکی هەستیاری ناوچەکەدا بورکانێکی کۆمەڵایەتیی بەهێز و بەرینی دژی داگیرکاریی و ستەمی نەتەوایەتیی بەڕووی ڕژیمی بەعسی سوریەدا تەقیەوە و لە یەکەمین هەنگاودا کوبانێی پێشەنگ ئازاد کرا و بەدوایدا و لە ماوەیەکی کورتدا هەموو ناوچەکانی ڕۆژاوای کوردستان لە داگیرکەر پاککرانەوە.

ئەمڕۆ ڕۆژی جیهانیی نێلسۆن ماندێلایە. ماندێلا یەکێک بوو لە کەسایەتییە گرینگ و کاریگەرەکانی سەدەی بیستەم کە بە خەباتی دژی ئاپارتاید لە باشووری ئەفریقا و هەوڵەکانی بۆ دامەزراندنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و ڕەگەزی ناسراوە.

٣٥ ساڵ لەمەوبەر، د. عەبدولڕەحمان قاسملوو سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە ڤیێنی پایتەختی ئوتریش لەسەر مێزی گفتوگۆیەکی نهێنیی بە دەستی ترۆریستانی کۆماری ئیسلامیی ترۆر کرا. لەم پەلامارە ترۆریستییەدا دوو کەس لە هاوڕێیانی دکتۆر قاسملووش بە ناوەکانی عەبدوڵڵا قادری ئازەر و دوکتور فازڵ ڕەسووڵی بە فیشەکی نوێنەرانی کۆماری ئیسلامیی گیانیان لەدەست دا.

لە ڕۆژژمێری کوردستاندا تاقە ڕۆژێک نیەکە تیایدا کارەساتێکی گەورە تۆمار نەکرابێت. ئەمڕۆ ساڵرۆژی کیمیابارانی شاری سەردەشتی سەرسەوز و سەربەرزە کە چەند مانگێک بەر لە بۆردومانی شیمیایی هەڵەبجە کەوتە بەر پەلاماری فڕۆکە جەنگییەکانی ڕژێمی فاشیستیی عێراق.

ئەمڕۆ ٥ی پووشپەڕی ١٤٠٢ ( ٢٦/ ٦/ ٢٠٢٤ ) ساڵیادی گیانبەختکردنی هاوڕێ عەبدوڵڵای ئیبڕاهیمیان ناسراو بەمامۆستا بێخەو، هۆزانوان و ئەندامی سەرکردایەتیی کۆمەڵەی یەکسانیی کوردستانە.مامۆستا بێخەو تێکۆشەرێکی چەپ و سۆسیالیستی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی کوردستان بوو. کە ساڵی١٣٣٠ (١٩٥١) ی زایینیی لە گوندی وەردێی ناوچەی سەردەشت لە خانەوادەیەکی هەژاردا پێ دەنێتە ژیانەوە.

دوای هاتنەسەرکاری کۆماری ئاپارتایدی ئیسلامیی له ئێران و زیادتربوونی گوشار و هەڕەشە لەسەر چالاکانی کرێکاریی و ژنان و هەڵسووڕاوانی سیاسی و فەرهەنگیی و نەتەوە بندەستەکان و کەمینە ئایینییەکان، دیاردەی کۆچبەریی و هەڵبژاردنی ڕێگەی سەختی مان و نەمان و پەنابردن بۆ وڵاتانی دراوسێ و ئوروپا و ئەمریکا بۆ پاراستنی ژیان و گیان، وەک ڕێگەچارەیەک بوو به تاکە بژاردەی بەردەمی چالاکانی دژی کۆماری سێداره لە کوردستانی داگیرکراو.

ئەم بەیانییە کۆماری ئیسلامیی بە فەرمیی هەواڵی کوژرانی ئیبراهیم ڕەئیسی سەرکۆماری چنگبەخوێنی ئەو ڕژیمە و حوسێن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان وەزیری دەرەوەی ئێران و چەند کەسێکی تر لە کاربەدەستانی باڵای خۆی ڕاگەیاند کە دوێنێ ١٩ی مانگی پاش گەڕانەوەیان لە دیدارێکی فەرمیی کە لەگەڵ سەرکۆماری ئازەربایجان بوویان، لە دەڤەری تەورێز لە ئەنجامی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتێرەکەیان کوژران.

ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و دەزگاکانی ڕاگەیاندنی کوردستان و تورک و وڵاتانی تریش ڕایان گەیاند کە ڕژیمی فاشیستیی تورکیە لە دادگایەکی نمایشییدا کە دوێنێ ڕێکەوتی ١٦/٥/٢٠٢٤ لە سینجان بەڕێوە چوو سزای زیندانیکردنی درێژماوەی بەسەر دەیان کەس لە ڕێبەران و سیاسەتمەدارانی باکووری کوردستاندا سەپاند.